نشست «خشونت پنهان» در دفتر حزب کارگزاران سازندگی ایران- خراسان رضوی برگزار شد.

 به گزارش روابط عمومی حزب کارگزاران سازندگی ایران-خراسان‌رضوی نشست خشونت پنهان به همت دفتر زنان حزب با حضور فاطمه علمدار؛جامعه‌شناس و پژوهشگر حوزه روان‌شناسی اجتماعی با محوریت واکاوی عوامل ساختاری موثر بر خشونت علیه زنان برگزار شد.

در ادامه، بخشی از گفت‌وگو صورت‌گرفته در این نشست را می‌خوانید:

هرگاه بحث خشونت علیه زنان به میان می‌آید اغلب اذهان ما معطوف به آن جنبه‌هایی از خشونت می‌شود که گاهی فیزیکی و عینی، کلامی و یا حتی روانی بوده و توسط شخص یا اشخاصی اعمال می‌گردد.

مفهوم خشونت ساختاری اولین‌بار در دانشگاه نروژ مطرح شد و پس از آن محققان دیگری در دیگر دانشگاه‌های جهان به بحث درباره آن پرداختند. خشونت ساختاری، شکلی از خشونت است که در چند ساختار یا نهاد اجتماعی وجود دارند و از برخی مردم نیازهای اساسی‌شان را می‌گیرد.

همانطور که می‌دانیم نیازهای اساسی در جوامع گوناگون و نزد اندیشمندان مختلف تعاریف متفاوتی دارند. در گذشته نیازهای اساسی فقط به نیازهای معطوف به حفظ بقا (همچون خوراک، پوشاک، مسکن و ...) در نظر گرفته می‌شد اما با گذشت زمان و مطابق تعاریف  اندیشمندانی همچون مازلو، نیازهای اساسی انسان ابعاد گسترده‌تری همچون احساس امنیت، احساس ارزشمندی، نیاز به خودشکوفایی و... پیدا می‌کند.

در بحث زمینه‌های فرهنگی-اجتماعی نیز اینطور باید گفت که خشونت فرهنگی جنبه‌هایی از فرهنگ را شامل می‌شود که برای توجیه خشونت ساختاری استفاده می‌شود (مثل ارزش‌ها، باور‌ها و هنجارهای فرهنگی، سنت، هنر و...) به عنوان مثال ختنه‌کردن زنان و یا کودک همسری از مصادیق ارزش‌های‌ فرهنگی برخی جوامع هستند که با هدف حفظ خانواده و ارزش آن، باعث می‌شوند انواعی از خشونت علیه زنان در آن جوامع درست به نظر برسند.

 در بحث خشونت ساختاری علیه زنان نیز به طور کلی تبعیض جنسیتی، اصلی‌ترین نماد خشونت سیستماتیک و ساختاری به حساب می‌آید.

درمیان خشونت فرهنگی و ساختاری خوب است به تعریف و توضیح دو مفهوم تعصب و تبعیض بپردازیم. تعصب شامل نگرش‌های مثبت یا منفی، به فرد یا افراد و صرفا بر اساس عضویت در یک گروه می‌شود در حالی که تبعیض اعمال رفتار مثبت یا منفی نسبت به افراد بوده که صرفا بر اساس عضویت در یک گروه خاص است. البته لازم به ذکر است هیچکدام بر دیگری مقدم نبوده اما اغلب این دو مفهوم به صورت مکمل یکدیگر منجر به بازتولید چرخه خشونت می‌شوند.

اهمیت منع خشونت علیه زنان در جهان با آمار و ارقام نیز کاملا قابل مشاهده و تفسیر است. براساس گزارش برنامه پیشرفت و توسعه سازمان ملل‌ متحد که در سال ۲۰۲۳ منتشر شده، چشم‌اندازی برای رسیدن جهان تا سال ۲۰۳۰ به برابری جنسیتی مطرح شده است. این در حالی است که بررسی ۸۰ کشور جهان به مدت ۱۲ سال (۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲)، نشان می‌دهد که از ۱۰ هر نفر در دنیا، ۹ نفر به کلیشه‌های جنسیتی زن‌ستیزانه باور داشتند. به‌طور خاص در کشور ایران تنها ۳ درصد از مردان و ۶ درصد از زنان هیچ باور زن ستیزانه‌ای نداشتند. و یا اینکه ۶۱ درصد مردم دنیا نسبت به فعالیت‌های سیاسی زنان سوگیری منفی دارند.

همچنین بر اساس آمار سازمان بین‌المللی کار، ایران جزو کشورهایی با بیشترین شکاف میان نرخ اشتغال زنان و مردان در جهان و دارای بیشترین شکاف در میان کشورهای منطقه است. 

 البته داده‌های مرکز ملی آمار ایران نیز موید این نتایج است. به‌طوری که براساس آمار سال ۱۳۹۵، درصد مشارکت زنان در اشتغال ۱۶/۲۳ درصد و در سال ۱۳۹۸ به بالاترین حد خود یعنی ۱۷ درصد می‌رسد و پس از آن علی رغم افزایش نرخ تحصیلات در زنان این آمار سیر نزولی پیدا کرده و در تابستان سال ۱۴۰۱ به ۱۳/۷ درصد می‌رسد که این یعنی سهم زنان در بازار کار ایران تنها یک‌ششم مردان است.