سومین جلسه کانون کارآفرینان حزب کارگزاران سازندگی ایران-خراسان‌رضوی تحت عنوان «گُفت‌و‌گو با شَهر (۲)»، پیرامون عملکرد شورای پنجم در حوزه‌‌ی سرمایه‌گذاری و اقتصاد شهری، با حضور احمد نوروزی، محمد‌حسین ودیعی، اعضا و هواداران حزب و علاقه‌مندان به حوزه اقتصاد و مدیریت شهری در محل دفتر مرکزی حزب در استان برگزار گردید.

 

در ابتدای این نشست مهندس احمد نوروزی، رئیس کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شورای شهر مشهد گفت:

 

یکی از مشکلات جمهوری اسلامی ایران آشنا نبودن بسیاری از مدیران آن نسبت به مسائل اقتصاد و جامعه است که موجب شده تا نتوانند تصمیمات درستی را اتخاذ کنند. گروه فعلی این کمیسیون در متن جامعه و مسائل بودند؛ در ارتباط با خودم فکر می‌کنم در 5 تا 6 هزار واحد مسکونی و مجتمع‌های چند منظوره نقش ایفا کردم و سایر اعضای کمیسیون نیز رزومه خوبی در این حوزه دارند.

متاسفانه بسیاری از اوقات در تصمیم‌گیری‌ها افراد علی‌رغم اینکه تغییر و تصحیح در امور را قبول دارند اما جسارت و شجاعت لازم را ندارند، لذا ما سعی کردیم با جسارت تمام ابتدا در نخستین گام اعتمادسازی را در مقابل اعتمادسوزی که در دوره‌های گذشته رخ داده است، جایگزین کنیم.

دقت داشته باشید، عده‌ای آمدند، تمام قراردادها را زیر سوال بردند، به هر بهانه‌ای که بود سعی داشتند یک چیزی را از سرمایه‌گذارانی که در شهر هستند، بگیرند. در همین راستا تقریبا پروژه‌ای نبود که روی آن دست گذاشته نشود که این منجر به عدم بازدهی اقتصادی پروژه‌ها و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران شد، به طور مثال در پروژه مجد که ما به دنبال یک الگوسازی در جهت جذب سرمایه‌گذاری‌های خرد و مشارکت مالکین بودیم، درخواست کردیم تا پروژه میدان صاحب الزمان را به ما بدهند، درمقابل آن‌ها گفتند قرار هست در این محل خیابانی بازگشایی شود، در نتیجه یک تفاهم‌نامه منعقد کردیم که در مقابل بازگشایی خیابان پروانه پروژه‌ها را به ما بدهند، بعد از اینکه ما بخش‌هایی از خیابان را بازگشایی کردیم و در نظر داشتیم تا ساماندهی سرمایه‌گذاری‌های خرد را انجام بدهیم به یکباره شورای سوم به طمع افتاد و مشکلاتی را بر سر راه پروژه ایجاد و مبلغ 13 میلیارد و 200 میلیون تومان به پروژه تحمیل کرد.

آن‌ها فکر می‌کردند که پشت این پروژه چه سرمایه‌گذار بزرگی وجود دارد در حالی‌که ما تنها قدرت مدیریت منابع وابسته و سرمایه‌های خرد را تامین کرده بودیم، بنابراین به رغم اینکه یک اتفاق خیلی خوب در شهر در حال رخ دادن بود، این اتفاقات شکل گرفت.

شورای چهارم نیز با بیان اینکه حقوق شهرداری تضییع شده است، مشکلات بسیار دیگری بر سر راه پروژه‌های سرمایه‌گذاری و اقتصادی ایجاد و 70 میلیارد تومان هزینه از ما دریافت کردند، دوباره در یک شرایط تحمیلی یک فاز از پروانه و معابری که توسط شرکت آزاد شده بود را گرفتند و 40 میلیارد دیگر به این شکل به شرکت تحمیل شد. نکته مهم این است که این مبلغ به افرادی تحمیل می‌شد که با دو میلیون و 300 هزار تومان در طرح مشارکت کرده بودند.

با توجه به چنین تجربیاتی در دوره‌های قبل ما سعی کردیم که در جریان اعتمادسازی بسیاری از مشکلاتی که به صورت غیرمنطقی در جریان ساخت‌وساز ایجاد شده بود را برطرف کنیم تا فرایند اعتمادسازی بار دیگر در میان سرمایه‌گذاران ایجاد شود.

در سال دوم فعالیت نیز به دنبال بسترسازی برای سرمایه‌گذاری‌های عادی بودیم، ما در سال گذشته این شرایط را فراهم کردیم که در نتیجه آن اتفاقات خوبی در  سال 97 رخ داد؛ در حالی‌که بسیاری از شهرهای کشور توان و فرصت سرمایه‌گذاری را نداشتند ما در مشهد قرارداد پروژه‌های مختلفی را منعقد کردیم.

 همچنین ما در این سال بسته مشوق‌های سرمایه‌گذاری را تدوین کردیم که شهرداری به کمیسیون‌های شورا ارائه کرد و بعد شورای اسلامی شهر مشهد آن را مصوب کرد. بر اساس این مصوبه برای تمام پروژه‌هایی که در سطح شهر می‌خواهد با هدایت سرمایه‌گذاری‌ها شکل بگیرد امتیازات خوبی در نظر گرفته شده است. از جمله این امتیازات به مواردی از قبیل محل ساخت پروژه که در چه منطقه‌ای ساخته می‌شود، چه نیازهایی را در منطقه برطرف می‌کند، برای ارتقا سطح کیفیت، فضای باز، ارتفاع مناسب و ... تعلق می‌گیرد. 

یک کار بسیار خوب دیگری که در این زمینه انجام شد، معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بوده است، کتابچه این موضوع تدوین و چاپ شده که در همایشی نیز توزیع شد، در حقیقت این پروژه‌های معرفی شده اکنون در حال کار شدن هستند. همچنین در پروژه‌هایی که کار می‌شود سعی شده با توجه به مزیت نسبی مشهد که زیارت است، فعالیت‌های این حوزه باید بیشتر بر محور گردشگری زیارت بچرخد، لذا بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها در مشهد بر اساس نیازهای شهری باید برای گذران اوقات فراغت و پذیرایی زائران انجام شود. اگر کسی بخواهد در حوزه سرمایه‌گذاری با ما مشورت کند ما این دو حوزه را در کنار بحث فناوری‌های نوین پیشنهاد می‌کنیم.  

یکی دیگر از موضوعاتی که بیشتر مورد توجه ما در شورای ششم است تغییر جهت سرمایه‌گذاری‌ها در شهر مشهد به سمت شمال و شرق این کلان‌شهر است. ما فضاهای بسیاری در این قسمت داریم که سال‌ها بدون استفاده باقی ماندند؛ در حالی‌که تمام حرکت‌ها به سمت غرب مشهد صورت گرفته است در نتیجه شما زمان ایام تعطیل این ترافیک سنگین را در سمت غرب مشهد می‌بینید که با تعریف بسته‌های گردشگری می‌توان سمت و سوی گردشگری شهر مشهد را تغییر داد.

پروژه پارک گیاه‌شناسی یک مجموعه‌ای بوده که از دوره شورای اول برای جمع‌آوری گونه‌های مختلف و متنوع گیاهی مرکز گیاه‌شناسی توسط منابع طبیعی ایجاد شد اما رویکرد گردشگری در آن دیده نشده است،  قبل از ما تعاملاتی که با سرمایه‌گذار شده بود موجب شد تا امروز یک جاذبه گردشگری خوبی در آن منطقه ایجاد شود، متقابل آن یک پروژه خوب با سرمایه‌گذاری آقای ثابت در یک زمین 12 هکتاری قراردادش نهایی شد.

از طرف دیگر در کنار این مجموعه ما پارک 88 هکتاری طرق را داریم که متصل به پلیس راه است؛ این پروژه با یک بازپیرایی موجب ایجاد یک مجموعه گردشگری در چهارچوب طرح‌های بالا دست خود خواهد داشت. همچنین پروژه گردشگری و تفریحی پارک خورشید را داریم که یکی از پروژه‌های بزرگی بوده که در شورا مطرح است.

 در این راستا ما تلاش می‌کنیم که شهرداری در این حوزه پروژه‌ها را تعریف کند، شما امروز مشاهده می‌کنید که برای تفریح جوانان و نوجوانان در بسیاری از ایام جایی وجود ندارد، تنها یک شهر بازی پارک ملت است و مجموعه کوهستان پارک شادی نیز علی رغم امتیازاتی که به شرکت شاهد داده شد تا یک مجموعه تفریحی و گردشگری ایجاد کند، رها شده و بلااستفاده است. البته تلاش بر این بوده که کاربری این پروژه را به سمت و سوی کاربری‌های دیگر ببرند که خوشبختانه ما در شورا ایستادیم که آنجا با این هدف و برنامه داده شده است باید به این مطلب پرداخته شود. یکی دیگر از پروژه‌های گردشگری پارک ملی مینیاتوری است که قرارداد توسعه‌اش را بستیم.

در ادامه، دکتر محمدحسین ودیعی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی و کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر مشهد و دانشیار گروه آموزشی حسابداری دانشگاه فردوسی مشهد گفت:

با توجه به اینکه «اقتصاد شهر» عنوان نشست امروز بوده است، بنده ابتدا یک تقسیم‌بندی در این خصوص بیان می‌کنم که بر اساس آن اقتصاد شهر به دو بخش مالی شهری و اقتصاد شهری تقسیم می‌شود، در بحث مالی شهری که یکی از زیر مجموعه‌های اقتصاد کلان است و به نوعی بر اقتصاد شهر نیز موثر است ما با چهار نوع مدیریت روبرو هستیم.

بطور کلی می‌توانیم بگوییم مدیریت ترازنامه‌ای و سود زیانی به مدیریت مالی شهری می‌پردازد، در این حوزه بحث مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها را داریم و در سود و زیانی هم بحث مدیریت هزینه و درآمد را داریم.

در بحث مدیریت دارایی‌ها، باید گفت شهرداری مشهد منابع زیادی دارد اما این منابع به درستی شناسایی نشده‌اند. دارایی‌ها را نیز می‌توان به دو بخش دارایی‌های عمومی و اختصاصی تقسیم کرد که منظور از اختصاصی منابعی مانند ساختمان‌ها و اراضی است و منظور از دارایی‌های عمومی منابعی مانند پارک‌ها و فضاهای سبز است.

یکی از مشکلات در این حوزه نبود مدیریت و کنترل منابع است، برای کنترل دارایی ما نیازمند شناسایی و اندازه‌گیری آن‌ها هستیم که در این خصوص ما اقدامات لازم را در دستور کار قرار دادیم. در این راستا ما در کمیسیون برنامه‌ریزی و بودجه برای نخستین گام یک مکاتبه داشتیم مبنی بر این موضوع که ما براساس آنچه که در ترازنامه شهرداری است، اموال و منابعی را شناسایی کردیم که نمی‌دانیم کجاست، شما یک گزارش به ما بدهید، شهرداری نیز یک نامه به حوزه زمین و مسکن نوشتند که اطلاعات مربوط به این اموال است را اعلام کنید، نزدیک به 180 مورد آن‌ها برای ما فهرست کردند از قبیل سالن ورزشی، زمین، ساختمان مسکونی، تجاری و اداری که این موارد در اختیار نهادها و اشخاص مختلف قرار گرفته بود.

بعد از اعلام این موارد در کمیسیون، آن‌ها را به چند گروه تقسیم بندی کردیم، آن‌هایی که در اختیار نهادهای عمومی است و به نوعی کاربردهای عمومی دارد را در نهایت می‌توان چشم‌پوشی کرد اما آن اموالی که در اختیار یک نماینده مجلس یا یک نهاد دیگر است، باید حداقل در قالب قراردادی اجاره‌ای به عنوان گام اول جهت مدیریت این منابع اخذ شود.

در بحث مدیریت بدهی‌ها که یکی از حوزه‌های مالی شهرداری است، ما وقتی که شورای ششم را تحویل گرفتیم با رقم‌های بدهی مختلفی روبرو بودیم و اخبار مختلفی از بدهی‌های شهرداری می‌شنیدیم، لذا در نخستین گام تمام صورت‌های مالی شهرداری و سازمان‌های وابسته را جمع آوری کردیم. زیرا یکی دیگر از مشکلاتی که در سیستم گزارش گیری شهرداری وجود داشت و تا امروز نیز تا حدودی ادامه پیدا کرده است، بحث نداشتن گزارش تجمیعی و تفریقی صورت‌های مالی بود که در نهایت با یک تلورانس به مبلغ شش هزار میلیارد تومان رسیدیم، که این بار سنگینی برای اداره مالی شهرداری داشت، تامین این بدهی‌ها بعضا غیرممکن بود.

کار خوبی که در سال 96 انجام شد، تسویه یک هزار میلیارد تومان بدهی از محل منابع جاری شهر بود، در سال 97 با توجه به تبصره بنده پنج که برای شهرداری‌ها یک شرایطی را فراهم می‌کرد تا بتواند مطالبات خود را از دستگاه‌های دولتی با بدهی‌های خود در بانک‌ها تهاتر کند، و از طریق اسناد خزانه بدهی خود را تسویه نماید، یک اقدام بسیار خوب دیگری که انجام شد، حمایت شورا جهت تصویب هر مصوبه بود که به سرعت در کمیسیون‌ها بررسی و تصویب می‌شد، این اقدام موجب گردید تا  2 هزار و 400 میلیون تومان از بدهی‌های بانک‌ها و اوراق مشارکت تسویه شد. بر اساس این اقدمات ما دیگر در سال جاری و آینده دغدغه‌ای برای باز پرداخت این بدهی‌ها و سودها نداشتیم.

همچنین در بحث مدیریت هزینه که بعد دیگری در حوزه مدیریت مالی شهر است، موانع و مشکلات بسیاری وجود دارد، حوزه منابع انسانی، اموال، هزینه‌های مالی و جاری از جمله حوزه‌هایی است که می‌توان در آن‌ها مدیریت هزینه کرد.

حوزه منابع انسانی از جمله بخش‌هایی بود که شهرداری مشهد در آن دچار مشکل جدی بود، شاید شنیده باشید که دوره‌های گذشته پنج هزار نیروی مازاد چارت سازمانی در شهرداری به کار گرفته شدند که از یک طرف نمی‌توانستیم با آن‌ها برخورد قهری کنیم و از یک سو شهرداری نیز روی آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده بود؛ در همین راستا به شدت کنترل شد تا مراکز جدیدی که شروع به فعالیت می‌کنند از همین نیروهای مازاد استفاده کنند. البته طبیعی بود که در راستای تحقق اهداف شورای پنجم گاهی نیاز بود که ما نیروهای هم فکر و هم سو را وارد بدنه شهرداری کنیم که تعداد آن به هیچ عنوان قابل مقایسه با ادوار گذشته نبود.

در حوزه اقتصاد شهر نیز باید گفت که شهرداری متولی اقتصاد شهر به صورت کامل نیست لذا اگر بخواهیم اقتصاد شهر را به صورت کامل بررسی کنیم، باید به صنعت، صادرات، سرمایه‌گذاری، بانک و ... توجه کنیم که این موارد منابع زیادی را می‌طلبد و در حوزه اختیارات شهرداری نیست،  نرخ تامین مالی گرانی که در ایران وجود دارد یکی دیگر از موانع اساسی است. تنها در بخش حوزه ساخت و ساز مسکن و گردشگری شهرداری و مدیریت شهری می‌تواند موثر باشد در این زمینه کارهای بسیار خوبی صورت گرفته است.

ما به طور کلی معتقدیم در این زمینه و کمیسیون اقتصادی هر گونه تشویق و کمکی که لازم است باید انجام شود، حتی ممکن است برخی بگویند منافع شهر حیف و میل شد یا منابع شهر را بخشیدند، معتقد هستیم که اگر صنعت گردشگری و ساخت و ساز رونق پیدا کند، پروژه‌های خدماتی، درمانی، فرهنگی، ورزشی و ... در مقیاس‌های بزرگ قابل اجرا هستند و به دنبال آن صنایع دیگر رونق پیدا خواهند کرد؛ بر این اساس تقریبا در برخی از محدوده‌ها مجوزهای شهرداری را به نرخ صفر رساندیم، به ویژه در پروژه‌های درمانی، فرهنگی و ورزشی  به شدت نرخ‌ها را پایین آوردیم؛ در حوزه پروژه‌های بزرگ مقیاس که یک سری از قبل شروع شده بخش زیادی از این‌ها به دلایل مختلف متوقف بود که در کمیسیون و کارگروه تسهیل‌گری با یک ریسک بسیار بالایی به نوعی 24  مورد آن تعیین تکلیف شد و تعدادی نیز به بهره برداری رسیده است.

به دلیل دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه‌ای که وجود داشت بسیاری از این پروژه‌ها سال‌ها متوقف شده بود، همانطور که می‌دانید توقف این طرح‌های سرمایه‌گذاری باعث رکود سرمایه در شهر و راکد ماندن آن می‌شود. مهم‌ترین عاملی که در بهای تمام شده موثر است، ژاپنی‌ها می‌گویند عنصر زمان می‌باشد. وقتی یک پروژه دوساله طی 10 سال به اتمام می‌رسد، دیگر صرفه اقتصادی ندارد.

در حوزه عمرانی نیز امسال نزدیک به یک هزار میلیارد تومان بودجه تعیین شد که این‌ها به صورت تکاثری در شهر توزیع می‌شود که می‌تواند اقتصاد شهر را به گردش درآورد.

در پایان باید عنوان کنم که ما در زمان شروع دوره و ادامه کار با موانع و محدودیت‌هایی روبرو هستیم که یکی از آن‌ها دیدگاه‌های تنگ‌نظرانه است.

گاهی اوقات در خصوص فعالیت‌های گردشگری مطرح می‌شود که در تقابل با حضرت امام رضا (ع) است. به طور مثال پروژه گردشگری ثابت که انصافا پروژه عظیمی است و می‌تواند به اقتصاد شهر کمک بسیاری کند، چند شب قبل که با تشکل‌های مختلف نشست داشتیم، یکی از این تشکل‌ها با دیدگاه تندی بیان می‌کرد که ما در مشهد چه کم داشتیم که آمدید سردیس پاسارگاد در این شهر استفاده کردید، این نمادها برای شهر مشهد نیست. متاسفانه این دیدگاه در برخی از نهادهای قدرت نیز حاکم است که اگر همین حرکت‌ها ادامه پیدا کند امکان دارد برخی از پروژه‌های ما با مشکل مواجه شود.

سازمان عریض و طویل شهرداری بعضا در مواردی غیر چابک است، اکثر اوقات مصوباتی که در شورای شهر تصویب می‌شود تا به مرحله اجرا در بیاید، زمان زیادی طول را سپری می‌کند و در مواردی که ما مهلت‌های زمانی گذاشتیم، گاهی مجبور می‌شویم، این زمان را تمدید کنیم.

مجری: شما به بحث چابک‌سازی و تورم نیروی انسانی اشاره کردید، در خصوص این موضوع کمی شفاف‌تر صحبت کنید که چه اقداماتی به صورت جدی‌تر تاکنون انجام شده است؟

دکتر بدیعی: بنده عرض کردم که اگر قرار باشد سازمانی مانند شهرداری دوباره فعال شود، شاید بسیاری از این نیروها لازم نباشد که جذب شوند؛ یک مطالعه‌ای که در حوزه معاونت برنامه‌ریزی در خصوص توسعه منابع انجام شده شناسایی فرایندها است که در این خصوص باید فرایندهای زائد حذف شوند.

یکی از کارهای خوب دیگری که انجام شد در بحث  صدور پایان کارها بود که دو بار نقشه‌بردار به پروژه سر می‌زد که گاهی با یکدیگر اختلاف داشتند و فرایند صدور مجوزات را طولانی می‌کرد، که ما با همفکری و همکاری کمیسیون عمران و بودجه و برنامه‌ریزی توانستیم نقشه برداری را به یک مرحله خلاصه کنیم.

بنده اعتقاد ندارم که نیروهای جدیدی که وارد بدنه شهرداری شده است مانع چابک‌سازی سازمانی شدند چون تقریبا بخشی از نیروهایی که وارد شدند جایگزین افرادی بودند که یا بازنشسته شدند و یا مامور شده بودند که به سازمان‌های خودشان برگشتند. در بدترین حالت دوستان مخالف ما می‌گویند شما 700 نیرو را بیرون کردید که با اطلاعات بنده این رقم خیلی کم‌تر از این صحبت‌ها است. در مجموع باید گفت ما اختیارات زیادی در حوزه تعدیل و به کارگیری نیرو نداریم چون نهادهای نظارتی به شدت بر روی مصوبات کمیته منابع انسانی حساس هستند.

 

مجری: در حوزه سرمایه‌گذاری‌های خارجی چه اتفاقاتی رخ داده است و شما در کمیسیون اقتصادی چه راهکارهایی جهت رونق آن داشتید؟

 

مهندس نوروزی: به نظر بنده تا وقتی ما نتوانیم سرمایه خود ایرانی‌ها و مشهدی‌ها را جذب کنیم نمی‌توانیم انتظار جذب سرمایه‌های ایرانی‌های مقیم خارج از کشور را داشته باشیم؛ ضمن اینکه با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر کشور و موانعی که در این خصوص وجود دارد، جذب سرمایه‌های خارجی دشوار است.

نکته دیگری که در این خصوص وجود دارد بحث خروج سرمایه از مشهد است، به این معنا که تنها 62 درصد سود سپرده‌های موجود سرمایه گذاری در بانک‌ها جذب پروژه‌های داخل مشهد می‌شود و 38 درصد آن از مشهد خارج می‌شود.

ما مبنا را بر انجام این کار گذاشتیم، در حال حاضر شما فرض کنید سرمایه‌گذاری‌های ایرانی‌های مقیم خارج مانند آقای ثابت از خارج کشور می‌آید، این اقدامات رویکرد خوبی در تعریف پروژه‌هایی است که در حال تعریف بود، برای یکی از پروژه‌های زباله‌سوز فراخوان داده شده بود که با 276 میلیون یورو یک شرکت فرانسوی اعلام آمادگی کرد، قرارداد این شرکت در کمیسیون‌ها در حال بررسی است، مقدمات آن تایید شده و مراحل نهایی آن در حال پشت سر گذاشتن است.

بنابراین در این خصوص مشکل ما نداشتن سرمایه نیست، ما اگر بتوانیم موانع را رفع کنیم، می‌توانیم سرمایه خوبی را در داخل کشور جذب کنیم. دقت داشته باشید رویکرد ما تنها مبتنی بر مسائل خاص شهرداری نیست، زیرا شهری می‌تواند ثروتمند باشد که شهروندان آن ثروتمند باشند؛ شهرداری بستر توسعه است، تصمیمات و سیاست‌های آن می‌تواند سرمایه‌های شهر را قفل کند یا بستر توسعه باشد.

به طور مثال یکی از اقداماتی که در این راستا صورت گرفت بازآفرینی شهری است، ببینید یک نگاه این هست که ما چند میلیارد سرمایه جمع کنیم و برویم قلعه آبکوه را بخریم تا یک سرمایه‌گذار پیدا شود و پروژه‌ای را در آن اجرا کند، رویکرد دوم این است که وقتی افراد مالک این سرمایه هستند، چه کاری است که ملک از او خریداری و به فرد دیگری واگذار شود؟ لذا به دنبال فراهم کردن بستری بودیم که خود مالک سرمایه بتواند فعالیت اقتصادی انجام دهد.

بنابراین ما سعی کردیم، این سرمایه‌های داخلی را ساماندهی کنیم، تا بتوانیم از سرمایه نقدی و اوراق مشارکت استفاده کنیم که براساس توافقی که با دولت انجام شده 3 هزار و 100 میلیارد تومان برای پیرامون حرم اوراق مشارکت منتشر شود که 50 درصد تعهد اصل و سود آن را دولت بر عهده دارد؛ یا ما براساس طرح دیگری شهرداری سعی دارد تا بسترسازی کند که برای دو هزار نفر در محلات بازآفرینی ایجاد شغل پایدار شود.

یکی از اقدامات دیگر ما بحث مجتمع‌های کارگاهی است، برای این مجتمع یکی از بسترسازی‌ها اختصاص امتیازات ویژه‌ای است که بیایند مجموعه‌هایی را ایجاد کنند، برای حفظ امنیت شغلی افرادی که در این مجتمع‌های کارگاهی فعالیت می‌کنند، طرح بخشودگی عوارض حقوق شهرداری را در نظر گرفتیم. اقدام بعدی راه‌اندازی مراکز نوآوری و خلاقیت در حوزه سرمایه‌گذاری و مشارکت است که در حال فعالیت هستند.

جمع‌بندی من این است که مشکل ما در حوزه  برنامه‌ریزی و مدیریت است نه سرمایه.چرا که ما بزرگترین پروژه شهری رو با دست خالی انجام داده‌ایم یا پروژه سارا. این پروژه در مقطع خود بزرگترین پروژه بود از پروژه الماس شرق و زیست خاور هم بزرگتر بود و ما با سرمایه خرد مردم آن را اجرایی کردیم. جالب اینکه در پروژه سارا و مجد 40درصد مشارکت توسط بانوان صورت گرفت و جالبتر اینکه میانگین سرمایه گذاری افراد دو میلیون و 380 هزار تومان است یعنی بزرگترین پروژه با این پول‌های خرد ایجاد شد.

 

خانم مهندس یوسفی: بعد از تشکر از مهندس نوروزی و توضیحاتشان و خیرمقدم خدمت اقای دکتر ربیعی و بحث‌هایی که در مورد هزینه‌ای بودجه‌ای، و خدمات شهری عرض کردند؛ پرسید: بحث‌های که شما  فرمودید در حوزه مشوق‌ها بود که شورای شهر برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی انجام می‌دهند و راه‌های بسیار خوبی هست. چرا که بحث‌های سرمایه‌ای که مطرح کرده‌اید وضعیت استان در چند سال اخیر را نشان می‌دهد و همانطور که می‌دانید ما در شاخص‌های بهبود فضای کسب و کار وضعیت مناسبی نداریم؛ شاید دلیل عدم سرمایه‌گذاری افراد در پروژهای عمرانی که زمانبر است به این دلیل بوده که موانع کسب و کار برای آن‌ها زمان هست یعنی به دلیل طولانی شدن زمان پروژه صرفه اقتصادی ندارد. در فضای اقتصادی اصولا و قتی دو نفر با هم قرار داد می‌بندند برای هر دو طرف جرایمی لحاظ می‌شود، مثلا اگر پروژه از زمان تعیین شده بیشتر طول بکشد شما باید این هزینه را بپردازید، برای طرف مقابل هم چنین جرایمی وجود دارد. ولی در کشور ما که اقتصاد آن دولتی بوده و الان به یک نهاد نیمه دولتی  و مردمی تبدیل شده شرایط به گونه دیگری می‌باشد.

پیشنهادهای شما در این حوزه و ایجاد مشوق‌هایی که سرمایه گذار را جذب کند با توجه به اینکه در شهر مشهد نهادهای قدرت دیگری نیز وجود دارند، شامل نهادهای فرهنگی یا اقتصادی که برای سرمایه‌گذاری مانع ایجاد می‌کنند، چیست؟ درحالی‌که سرمایه گذاری در حوزه شهرداری از نوع گردشگری است چه پیشنهادها و مشوق‌هایی در این حوزه مصوب شده که اگر سرمایه‌گذار در این حیطه وارد و با موانعی روبه‌رو شد که در پروژه پیش بینی نشده است؛ یعنی جز عوامل خارجی پروژه بوده، شهرداری چه مشوق‌هایی را برای سرمایه‌گذار در نظر گرفته که شامل گذر زمان نشود؟

مهندس نوروزی: در قراردادها رویکرد شهرداری بدین شکل بوده که کار به بخش خصوصی واگذار و تا حد ممکن شفاف باشد و فرایند آن در حد امکان موقتی باشد تا موانعی برای سرمایه گذار ایجاد نشود و سعی بر آن بوده است که  اگر مجوزهایی لازم هست گرفته شود و کاری بدون مجوزها شروع نشود.

بسیاری از پروژه‌هایی که دچار مشکل شدند، آن‌هایی بودند که بدون مجوز کمسیون ب5  شروع به کار کرده بودند و شورا در مقطعی مصوبه‌ای داد که پرونده این‌ها به کمسیون‌ها ارسال شوند و اگر رسیدگی نکردند به آن‌ها پروانه داده شود. این پروژه‌ها دچار مشکلات عدیده‌ای از طرف نهادهای نظارتی شدند نهاد های قضایی به آن ها ورود پیدا کردند. ما سعی کرده‌ایم به گونه‌ای رفتار کنیم که کاملا قانونمند، شفاف و بدون ابهام باشد و مجوزهای عام آن گرفته شود که برای سرمایه‌گذارها مشکلی ایجاد نکند. یعنی ما هیچ پروژه‌ای را قبل از اینکه مجوزهای قانونی آن گرفته شود، قرار داد نبسته ایم. اگر تفاهم نامه‌ای هم امضا شده است مشروط به این بوده که مجوزهای آن گرفته  شود. یعنی سعی بر رعایت پیش نیازهای مورد نیاز.و بستن راه‌های ایجاد مشکل در پروژه بوده است. در ایران سلیقه افراد و تغییر مدیریت‌ها بر این روند تاثیر خواهد داشت ولی ما سعی کرده‌ایم راهی برای ایجاد مشکل نگذاریم.

خانم مهندس یوسفی: ما در مورد سرمایه‌گذار خارجی تمام این قوانین از جریمه طولانی شدن زمان را اعمال می‌کنیم. آیا می‌شود امیدوار بود که شهرداری و شورای شهر برای سرمایه‌گذار داخلی هم این قوانین را اجرا کند؟ در کشورهای دیگر جریمه عوامل خارج از پیش بینی توسط حکومت پرداخت می‌شود آیا ممکن است شهرداری کمک کند که دوره‌ای بازگشت سرمایه، سرمایه‌گذار طولانی نشود؟

مهندس نوروزی: اکنون چنین تضمینی را از طرف شهرداری وجود ندارد. تمام ریسک‌هایی که اتفاق می‌افتد یعنی اگر عواملی خارج از اراده‌ی سرمایه گذار پیش آمد باید توسط بیمه یا دولت تقبل شود و  شهرداری به این حوزه ورود پیدا نکرده است و چنین موردی پیش بینی شده نیست. اما ایده‌ی خوبی است به شرط آنکه بشود در قالب قوانین و مصوبات آن را اجرایی کرد چرا که اعتماد بیشتری را به سرمایه‌گذاران برای ورود به این عرصه ایجاد می‌کند. ولی برای یک پروژه مصوب هم اما و اگر های زیادی پیش می‌آید.

 

مهندس فرجامی: بحث ما سرمایه‌گذاری شهری است که کاملا مرتبط با حوزه ساخت و ساز است و تیترو خلاصه عرایض بنده ناکارآمدی در این مجموعه است. در این حوزه کار جدی برای حل مسایل ساخت و ساز نشده است. مثلا در حوزه شهری ما با مدیران ارشدی مواجهه می‌شویم که وظیفه آن‌ها فقط حضور در جلسات است؛ این مدیران در سطح برای حل مشکلات خیلی خوب عمل می‌کنند اما به عمق کار ورود پیدا نمی‌کنند که این مسئله چند دلیل دارد، یک؛ عزم جدی ندارند، دو به دلیل حضور در جلسات وقت کافی نیز ندارند، و مورد سوم که به شورا مربوط می‌شود آن است که از او خواسته نشده به عمق کار توجه کند لذا هیچ تغییر جدی صورت نمی‌پذیرد. اگر به حوزه ساختمان برگردیم شما در این حوزه مشکلات زیادی دارید،  به طور مشخص در شهرداری مشکل کارآمدی وجود دارد، فساد هویدا در این ارگان وجود دارد، مشکل نقص قوانین و نداشتن طرح‌های تصویبی وجود دارد، مشکل تبعیض و بروکراسی اداری و حشتناک نیز وجود دارد، مشکلاتی از قبیل تامین اجتماعی و مهندسی که کاملا مشکلات این حوزه را تکمیل کرده است. اکنون  که  به دلیل افزایش نرخ ارز قیمت ساختمان بالا رفته است و باید به آن رونق دهد هرکس هر طور دوست دارد عمل می‌کند و اگر به فکر این مرغ تخم طلا نباشید به زودی با جسد بی‌جان آن مواجهه می‌شوید و از شما به عنوان با سابقه‌ترین فرد عضو شورا انتظار داریم که پاسخگو باشید چراکه  همدردی کافی نیست. بسیاری از افراد در شهرداری به متراژ پروانه اشاره کرده و آن را مصداق رو نق و موفقیت می‌دانند. کارهای مفیدی انجام شده اما این رونق رونقی نبوده که حوزه شهری یا ساخت و ساز ایجاد کند. بلکه افزایش نرخ ارز و مشکلات دیگر در این حوزه و افزایش چند متر مربعی پروانه و این رونق را ایجاد کرده است. از شما خواهش می‌کنیم شما به عنوان عضو باسابقه شورا در حوزه اقتصاد و صنعت ساختمان به عمق این مشکلات بپردازید.

مهندس نوروزی: اینکه یکی از این فرایندها ذکر می‌شود این یک شاخص است که به دلیل مشکلاتی ما مثلا دو نقشه‌برداری را برای پروژه ساختمان انجام داده‌ایم؛ که شامل زمان، پرداخت هزینه و تعارضاتی که بین این دو بوده نیاز به این کار  را ضروری کرده بود در حالی که برای بعضی پروژه‌ها نیازی به نقشه برداری نیست و همان نقشه برداری نهایی مبنا قرار می‌گیرد. تمام فرایندهای صنعت ساختمان شامل فرایندهای بازدید و صدور پروانه و .. مورد بازنگری قرار گرفته است؛ مثلا بازدیدها حذف شده است یا پروانه دو مرحله‌ای شده است. یعنی  یک پروانه بر اساس کلیاتی که مطرح شده است و دیگری بعد از تایید نقشه داده می‌شود. در بحث نظام مهندسی در فرایند آن تغییر جدی ایجاد شده است و لازم نیست تک تک نقشه‌ها دیده و امضا شود و فقط مهندسین مربوطه رسیدگی می‌کنند. یا برای ساختمانی که کاملا ساخته شده نیازی به گرفتن امضا و مراجعه به نظام مهندسی نیست و کمیته شفافیت تمام دستورالعمل و فرایندها را بازنگری و تعیین تکلیف می‌کند. اما در کنار همه‌ی این موارد مسائلی که گفتید زمانبر بوده و بسیاری از موارد در منظر شهرداری درست اطلاع رسانی نشده است. غیر از این در حوزه صنعت ساختمان مشهد می‌تواند متفاوت از کشور عمل کند. چرا که در عین رکود کشوری تقاضا برای واحد مسکونی در مشهد همچنان بالاست و بخش زیادی از  خرید واحد مسکونی وجود دارد که خریداری می‌شود؛ در حالی که در پروژه‌هایی است که در فاصله زیاد از خود شهر مشهد قرار دارند. در همین راستا فرایندهایی که تصویب کردیم، دو هزار و هفتصد و خورده ای واحد هست که قرار داد آنها بسته شده است و بخش‌های زیادی از آن ها ساخته شده است. و در پروژه شاملو و پروژه‌ی دیگری هست که مشکلات آن ها در همین انبوه سازی رفع مشکل شده اند. یعنی کارهای زیادی در دست اقدام هست ولی تغییر ساختار و رفتار زمانبر هست. مثلا حذف و نقشه برداری سال قبل مطرح شده تا پیگیری لازم صورت بگیرد و با نظام مهندسی و ثبت اسناد به جمع بندی برسند و تبدیل به برنامه شود و خطاب سه جانبه و وارد سیستم شهرداری شود این موارد طول می کشد ولی سعی بر حل این مشکلات شده و از کسانی که ایده و نظر دارند نیز دعوت می شود تا مطرح کنند.

 

مهندس فرجامی: آقای دکتر با توجه به اینکه من در حوزه ساختمان هستم نکته ای رو مطرح کنم. به صورت رندوم از 100نفر که روزانه به شهرداری مراجعه می کنند در حوزه ساختمان بپرسید که آیا پروانه چند مرحله ای  به صنعت ساختمان کمکی کرده است هر 100 نفر بلاشک می گویند هیچ کمکی نکرده است. پروانه ی چند مرحله ای قرار بود چیز دیگری باشد. آنچه در شهرداری اجرا می شود این است که در ابتدا یک پروانه اولیه مجاز می دهند برای دور زدن تامین اجتماعی که نشد یعنی پروانه ای میدن هیچ فایده ای نداره نه مالک می تواند با آن بسازد یعنی مجوز ساخت ندارد، نه سندی داشته باشد که در حد مجاز ساخت و ساز کند در حالی که بهتر از من می دانید ساخت و ساز اکنون حتی در مناطق کم برخوردا شهر مشهد به صرفه نیست. و این پروانه هیچ کمکی نمی کند. یک پروانه ای داده می شود بدون مهندس ناطر بدون هیچ کمک اضافه ای به مالک به عنوان یک سند و در مرحله ی بعد اگر مالک بخواهد که ساختمان قدیمی را تخریب کند پول پروانه مرحله ی دوم رو بدهد که مجوز ساخت را بگیرد بسیار زمانبرتر از گذشته شده است. و در حوزه نظام مهندسی من به جد یه شما می توانم بگویم روال تایید نقشه ها هیچ کمکی نکرده است. یکسری کارهای صوری قبلا انجام می شد الان نیز همان کارها انجام می شود و زمان صدور پروانه هیچ تغییری نکرده است. یعنی زمان متوسط صدور 100 پروانه را بپرسین؟ ما از شورا خواهش داریم که به این کارها ورود پیدا کند چرا که انتقادی که به شورای قبل داشته ایم به نکرده های آن ها بود. اما اکنون در نشست و در جلسات باید از کرده ها دفاع کرد و این برای مردم کافی نیست. چه در حوزه نظام مهندسی و چه در حوزه شهرداری  واقعا کار مثبتی صورت نگرفته است. در حوزه استحکام بنا  نیز شهرداری هیچ کاری انجام نداده است. معاون وزیر  دستور داد که هیچ پروانه ای استحکام بنایی را هیچ مهندسی حق ندارد  امضا کند و طبق دستور وی نظام مهندسی اقدام کرده و شهرداری به این کار ملزم شد. حتی شهرداری اراک شکایت کرد به دیوان عالی اما محکوم شد و ذکر شد از این به بعد برای استحکام بنا نیازی به هیچ مهندس ناظری نیست.

اکنون 2سال از شورا گذشته و شما باید به مردم پاسخ دهید آن هم پاسخ قانع کننده. و در حوزه انتقال خبر ها ما در حد ممکن کمک خواهم کرد.

همین که شما ذکر کردید استحکام بنا را معاون وزیر مطرح کرده این تصمیم ما بوده است. که در کمیته ی 4نفره با دعوا و استدلال در مورد نادرست بودن آن بحث شد که  وجود مهندس ناظر معنا ندارد.

 

دکتر ودیعی: بنده در جلساتی که با شهردار داشتم بیان می کردم، زمانی مردم پای کار می‌آیند که به مدیریت شهری اعتماد داشته باشند و دیگر برای پیگیری کارهای خود دنبال آشنا و پارتی نگردند؛ حتی به صورتی باید روند شفاف باشد که افراد بتوانند غیرحضوری و در منزل بتوانند کار خود را انجام دهند. منتهی هنوز بحث اعتماد سازی رخ نداده است، ما باید این اعتماد سازی را ایجاد کنیم و بهای آن را بپردازیم.

با همه ی تحلیل‌هایی که شما فرمودید بنده اعتقاد دارم، اقدامات خوبی صورت گرفته است، یقینا نقاط ضعفی وجود دارد، ما از شما انتظار داریم که با همه دوستان ارتباط دارید، به کمک ما بیایید، طرح بدهید و فکر کنید خودتان عضو شورای اسلامی شهر هستید.

یکی از مسائل و مشکلات به ساختار بر می گردد، که گاهی اوقات ورود و شکستن آن کار بسیار دشواری است به این معنا که شورای اسلامی شهر یک فعالیت را انجام می دهد، اما دوباره با یک اقدام مقابله ای خنثی می شود.

گاهی اوقات بنده از دوستان سوال می‌کنم چندبار پخش زنده جلسات را از صفحه اینستاکرام را دنبال می‌کنید، پاسخ منفی می‌دادند. همچنین در خصوص شفاف‌سازی لوایحی که به شورا داده می‌شود در سامانه بارگذاری می کند و همه افراد به آن دسترسی دارند.

در راستای فراهم کردن بستر مشارکت بیشتر گروه‌ها و اقشار مختلف جامعه ما با گروه‌های مختلف جلسات را برگزار کردیم و پیشنهاداتی که مطرح می شد را به صورت لایحه در کمیسیون‌ها و شورا مورد بررسی قرار می‌دادیم.

یک تشکلی نیز اخیرا آقای شریفی کارهای آن را پیگیری می کردند با عنوان یاوران شهر بوده که راه‌اندازی این سازمان مردم نهاد نیز به دنبال مشارکت بیشتر گروه‌ها و افراد صورت گرفته است. در حال حاضر مصوبه آن به فرمانداری گرفتند تا افرادی که تمایل دارند در این سازمان عضو شوند و در قالب نظریه و طرح پیشنهادات خود را به شورا تقدیم کنند.

در بحث سند توسعه‌ای که فرمودند، اشاره درستی صورت گرفته است، اینکه چه اقداماتی انجام شده باید عنوان کرد که ما بخشی از درآمدهایی که برای اداره شهر لازم داریم، در قالب عوارض و حقوق شهرداری تدوین کردیم به طور مثال بخشی از آن که در گذشته بوده و در قوانین بالادستی وجود دارد، مانند عوارض حمل‌ونقل و مسافر، مراکز خدماتی گردشگری.

در بحث عوارض ورودی که مستحضر هستید پیشنهاد شورا را هیئت تطبیق رد کرد و در حال حاضر در هیئت حل اختلاف استان پیگیری می‌شود؛ اما ما معتقد هستیم که اگر گردشگری رونق پیدا کند به صورت غیرمستقیم درآمدهای شهرداری افزایش پیدا خواهد کرد و به دنبال آن گردش مالی شهر نیز افزایش می یابد که درصدی از آن در قالب ارزش افزوده به شهرداری ها تعلق می‌گیرد هر چند دریافت آن بسیار دشوار است.

اینکه فرمودید دارایی‌های غیرقابل شناسایی و معنوی هستند هنوز کاری در خصوص آن انجام نشده است تا اینکه این موارد به منابع درآمدی تبدیل شود، البته اخیرا ما دو شرکت تصویب کردیم که اقدامات قانونی آن در حال انجام است. یکی در حوزه فناوری اطلاعات و دیگری در حوزه توسعه گردشگری است.

مهندس نوروزی: ببنید بحث ادغام دو معاونت، اگر موضع محکم ما در شورا نبود این اتفاق رخ می‌داد، یعنی ما خیلی محکم با نوشتن یک نامه به همراه سه امضا کمیسیون اقتصادی، برنامه‌ریزی و بودجه نوشتیم، قبل از اینکه تبدیل به هرگونه نوشتاری شود با آن مخالفت کردیم. در عین حال هر طرف قضیه یکسری مزایا و معایب دارد، همین الان هم که هر دو مجموعه را یک سرپرست اداره می‌کند، یکسری مزایایی مانند پشتیبانی این دو مجموعه از یکدیگر را دارد. همچنین اگر این تفکیک وجود نداشته باشد موجب از بین رفتن معاونت مالی در شهرداری می‌شد.