اکنون در کشور دولتی بر سر کار است که نام خود را «دولت وفاق ملی» نهاده و بررسی فعالیت سه ماه او نشان می‌دهد که در عمل نیز سعی کرده وفاق را ایجاد کند و با تمام گروه‌ها و احزاب سیاسی تعامل مثبت داشته باشد. این رویکرد مورد استقبال هر دو جناح سیاسی کشور نیز قرار گرفته و اگرچه گاهی از سمت برخی افراد صحبت‌های خلاف وفاق مطرح می‌شود، اما عمده احزاب و فعالین سیاسی سعی کرده‌اند کمابیش با دولت همراهی کنند.

ایسنا مناظره‌ای با حضور حمیدرضا ترقی، رئیس شورای وحدت نیروهای انقلاب در خراسان رضوی و احمد ظریفیان، دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی استان برگزار کرد تا نظرات این دو فعال سیاسی را که از دو طیف متفاوت محسوب می‌شوند، بشنود. بخش اول این مناظره را در ادامه می‌خوانید.

ترقی با اشاره به وجود همدلی بین احزاب سیاسی کشور، اظهار کرد: احزاب سیاسی بسیار خوب با یکدیگر تعامل و تبادل‌نظر دارند. نیروها متعادل هستند و تعصبات گروهی به طوریکه به سمت برخورد ستیزه‌جویانه و خارج  از اخلاق رود، وجود ندارد و همین سبب شده همیشه فضای آرام سیاسی در مشهد حفظ شود. کما اینکه در مورد انتخاب استاندار نیز ما اصولگرایان و دوستان اصلاح‌طلب توافق داشتیم و اعتقاد داریم اگر نیرویی کارآمد و توانمند باشد، قطعا جناح او مهم نیست و اصل این است که به فکر مردم باشد.

وی با اشاره به حمایت همه گروه‌های سیاسی از دکتر پزشکیان، افزود: خدا را شاکر هستیم که رئیس‌جمهور منتخب مردم در شرایطی مسئولیت سنگین کشور را برعهده گرفته که هم‌صدایی، هم‌افزایی و اشتراک‌نظر بسیار عمیق و خوبی بین مسئولان نظام جمهوری اسلامی در قوای سه‌گانه با رهبری وجود دارد و این هم‌صدایی موجب شده تا بسیاری از توطئه‌های دشمنان خنثی شود. عملکرد دولت دکتر پزشکیان در شرایط کنونی مورد حمایت همه گروه‌های سیاسی اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا قرار دارد و از آن پشتیبانی می‌کنند.

رئیس شورای وحدت نیروهای انقلاب در خراسان رضوی ادامه داد: کارهایی صورت گرفته که به لحاظ مجاهدت، شجاعت و شهامت در عرصه بین‌المللی تقریبا کم‌نظیر است و نشان‌دهنده مصمم بودن دولت برای حل مشکلات مردم و برداشتن موانع در عرصه بین‌المللی است. موفقیت دولت را موفقیت خود می‌دانیم و اعتقاد داریم باید به دولت کمک کنیم تا از پس مشکلات سخت و دشوار بربیاید. افرادی که قصد کارشکنی و سنگ‌اندازی در مسیر دولت را دارند یا سعی می‌کنند به اسم وفاق، به این هماهنگی، همبستگی و همکاری خدشه وارد کنند، در حال اشتباه هستند.

ترقی با اشاره به مشارکت ۵۰ درصد مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری، تصریح کرد: ما از عدم مشارکت ۵۰ درصد مردم در پای صندوق رأی نگران و دغدغه‌مند هستیم و معتقدیم همه باید تلاش کنیم تا این ۵۰ درصد نیز در انتخابات‌های بعدی پای صندوق آمده و حرف خود را بزنند. راه این کار بسترسازی برای افزایش مشارکت مردم نه‌تنها در عرصه سیاسی، بلکه در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی و... است. باید به نظرات و خواسته مردم که در چارچوب نظام جمهوری اسلامی است، توجه شود و با آنان صادقانه برخورد کنیم. خدا را شکر این موارد جزو سیاست‌های دکتر پزشکیان است. اگر مشکلی وجود دارد، باید صادقانه به مردم بگوییم و آنان را برای حل مشکل و عبور از چالش با خود همراه کنیم. در شرایط فعلی منطقه نیز یقین داریم همراهی دولت با نظام، رهبری و خواست و اراده مردم موجب خواهد شد تا سربلند شویم.

عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی با بیان اینکه از دولت‌های گذشته برای عدم استفاده از ظرفیت احزاب و تشکل‌های مدنی گله‌مند هستیم، گفت: معتقدیم تا کنون دولت‌ها از این ظرفیت استفاده نکرده‌اند. امیدواریم دکتر پزشکیان بتواند از این ظرفیتی که در کشور وجود دارد و نخبگانی که در این تشکل‌ها پرورش یافته‌ و اهل فن و دارای قدرت درک مسائل مختلف هستند، برای حل مشکلات کشور بیشتر بهره ببرد.

وفاق به معنای ترمیم شکاف‌هاست

ظریفیان نیز در ادامه با اشاره به شرایط چند ماه اخیر کشور، عنوان کرد: بعد از اتفاقی که برای شهید رئیسی افتاد و فضای جامعه در شرایط انتخابات قرار گرفت، رئیس‌جمهوری انتخاب شد که جزو نفرات مورد قبول و تایید نظام، رهبری و یکی از نامزدهای جریان اصلاح‌طلبان بود. دولت در ابتدای کار، شعار خود را «وفاق ملی» ذکر کرد. معنا و نظر ما نسبت به مفهوم وفاق، توافق بر سر یک‌سری از موضوعات و آدم‌ها نبود، بلکه بحث ترمیم شکاف‌هاست.

وی ادامه داد: دغدغه بسیار مهم در جامعه ما عدم شرکت بخش زیادی از مردم در انتخابات است. وفاق، ترمیم شکاف بین حاکمیت و مردم، شکاف قومیتی، جنسیتی و... است. نظر و دیدگاه دولت بر این است که ترمیم‌ها صورت گیرد و ایده‌ها، جایگزین آدم‌ها شوند. ایده اصلی، ترمیم جامعه و کم کردن فاصله است و دولت باید با عملکرد قوی خود، برای افرادی که با صندوق رأی قهر کرده بودند، امیدواری ایجاد کند.

دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی خراسان رضوی اضافه کرد: جریانات مقابل تصور داشتند که وفاق ملی یعنی دکتر پزشکیان باید از نیروهایی که منتصب به آنان هستند، استفاده کند و اگر چنین نشود، ایده وفاق عملی نشده است. البته که دکتر پزشکیان حتی این امر را عملی کرد و به‌ طور مثال در برخی از وزارتخانه‌ها که حتی وزارت‌های کلیدی محسوب می‌شوند، افرادی از جناح اصولگرا و حتی همان وزرای قبلی را منصوب کرد. ما به دنبال کمک به دولت هستیم و پیاده کردن ایده وفاق با دیدگاه ترمیم شکاف‌ها، توقع ما از دولت است که قطعا در جامعه نتیجه‌بخش خواهد بود.

همه باید نگران مشارکت مردم باشیم

سپس ترقی با اشاره به دیدگاه خود در مورد موضوع وفاق، اظهار کرد: در همه جریانات اختلاف‌نظر نسبت به این نوع مفاهیم وجود دارد و تعریف مشخصی برای این واژه‌ها ارائه نشده است. البته در مواردی رهبری سعی کردند معنا و مفهوم این واژه‌ها را مشخص کنند تا قابل ارزیابی باشد. مشارکت مردم برای همه جریانات کشور که تابع نظر رهبر و معتقد به ساختار سیاسی نظام هستند، اصل جدی است. تکیه به آرای عمومی مردم جزو مشخصه‌های نظام جمهوری اسلامی است و به هر میزان که این مشارکت بالاتر باشد، مقبولیت نظام بیشتر است.

وی با بیان اینکه مقبولیت نظام زمینه حکمرانی مطلوب را فراهم خواهد کرد، افزود: فعالیت بدون چالش نظام در عرصه توسعه اقتصادی و سیاسی جامعه، به دنبال مقبولیت نظام خواهد بود. اگر جریانی نگران مشارکت مردم نباشد، قطعا در خط نظام جمهوری اسلامی عمل نمی‌کند. برخی معتقدند که در شرایط مشارکت پایین، پیروز می‌شوند. این حرف از اساس درست نیست. 

عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی ادامه داد: اگر وفاق پدید آید، خیلی از مسائل در عرصه رقابت‌های سیاسی حل خواهد شد. در شرایط وفاق، تغایرهای موهومی که در بین جوامع و جریانات سیاسی موجود است، کم‌اثر خواهد شد. مثلا بنده با فلان شخصی مشکل دارم اما وقتی با یکدیگر صحبت کنیم، متوجه خواهیم شد که بیشتر مشکل سوءبرداشتی است که با گفت‌وگو ساده حل می‌شود. اما وقتی گفت‌وگو نکنیم این به کینه و دشمنی تبدیل خواهد شد. به این موضوعات تغایرهای موهوم گفته می‌شود که متاسفانه در جریانات سیاسی بسیار زیاد است. وقتی از بیرون به تغایرهای موهوم نگاه می‌کنیم، بی‌ارزش دیده می‌شوند و می‌فهمیم باید با نگاه وفاق، به دنبال مسائل اصلی کشور برویم.

ظریفیان با بیان اینکه در سطح مسائل کلان وفاق وجود دارد، عنوان کرد: یکی از صحنه‌هایی که این روزها می‌توان وفاق را در آن دید، امنیت و سیاست خارجی است. وزیر امور خارجه در سلسله سفرهای خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس و دیگر کشورهای خاورمیانه، تاکید کرد باید با روش‌های دیپلماتیک یا نظامی جلوی اسرائیل گرفته شود تا منطقه به آرامش برسد. این رویکرد دولت در مسائل منطقه‌ای و سفرهای فشرده وزیر خارجه به کشورهای منطقه برای همراه‌سازی کشورها با ایران، مورد وفاق تمام گروه‌ها و جناح‌های دلسوز کشور قرار دارد.

وجود رویکرد امنیتی نسبت به احزاب یک آفت است

وی در ادامه با اشاره به کاهش فعالیت احزاب در ایران، بیان کرد: این امر ناشی از چند علت است. کنش سیاسی در جامعه ایران مبتنی بر تحزب نیست که این یک دلیل ابتدایی ماجراست. در هیچ کدام از رویدادهای پس از انقلاب و حتی انتخابات، احزاب چه اصلاح‌طلب و چه اصولگرا نقش خاصی نداشتند. آیا دوم خرداد و پیروزی آقای خاتمی برآمده از یک جریان حزبی بود؟ درست است که احزاب حمایت داشتند، اما ایشان مبتنی بر رویکرد حزبی به جامعه‌ معرفی نشده بود. بنده به عنوان فردی که در جریان اصلاح‌طلبی سال‌ها فعالیت حزبی دارم، علت عینی کاهش فعالیت را نزدیکی فضای امنیتی به احزاب می‌دانم.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تصریح کرد: فضای امنیتی بسیار نزدیک به احزاب حرکت می‌کند. چرا در زمان انتخابات این اتفاق رخ نمی‌دهد؟ چون توافق ملی بر مشارکت حداکثری است و در آن برهه، فضای امنیتی از احزاب فاصله می‌گیرد. مطالبه ما از دولت جدید این است که اگر بناست تحزب گسترش یابد، فضای امنیتی اطراف احزاب را مدیریت کند. وزارت اطلاعات زیر نظر دولت است و لذا دولت می‌تواند این مشکل را حل کند. وقتی فردی تصمیم دارد درون حزبی فعالیت کند و چندی بعد با احضار و سوال روبه‌رو می‌شود، نمی‌تواند فعالیت‌های حزبی و سیاسی خود را به پیش ببرد.

ظریفیان افزود: بحث بعدی این است که جامعه نسبت به قدرت و فضای احزاب حساسیت خاصی دارد و تصور می‌کند اگر حزب و جریان به سمت قدرت برود، اتفاق نامناسبی است و نمی‌تواند حضور احزاب در قدرت را بپذیرد. این دلیل دیگری است که باعث شده فضای حزبی در جامعه ایران ایجاد نشود. امروز حتی اگر کسی علاقه‌مند به حضور در احزاب باشد، وقتی ببیند جامعه مبتنی بر عملکرد حزبی نیست و می‌تواند از راه راحت‌تری به فعالیت سیاسی بپردازد، دیگر راه حزب را انتخاب نمی‌کند. این چرخه و سیستم معیوب ریشه در چندین دهه تحزب در ایران دارد. به طور کلی وجود نگاه امنیتی نسبت به احزاب، نهادینه نشدن کنش سیاسی مبتنی بر تحزب و بالا بودن هزینه کار حزبی در جامعه، سبب شده فعالیت احزاب کاهش یابد.

همراهی برخی احزاب با اپوزیسیون باعث ورود نهادهای امنیتی شده است

در ادامه ترقی با اشاره به دوره‌ای از فعالیت و سپس انحلال حزب جمهوری اسلامی، اظهار کرد: حزب جمهوری اسلامی بنا داشت مانند یک حزب سیاسی عمل و توانست با انتخاب اسم همسان با نظام جمهوری اسلامی، قشر وسیع و گسترده‌ای از جامعه را عضو خود کند و سران آن مورد اعتماد مردم بودند. لذا این حزب توانست تا حد خوبی برای نظام کادرسازی کند و بسیاری از اعضای دولت و مجلس عضو این حزب بودند. اصول کار جمهوری اسلامی کاملا حزبی بود و افراد با طی کردن مراحل، می‌توانستند به مدارج بالا برسند و سلسله‌مراتب آن تنها متکی به قشر خاصی نبود.

وی ادامه داد: بعد از انحلال حزب جمهوری اسلامی، نتوانستیم سازه سیاسی مناسبی برای کشور پیدا کنیم تا این بتواند همه نیروها را در نظام مدنی جمع و برای مسئولیت‌های مختلف کشور کادرسازی کند. در حوزه نظامی این اتفاق رخ داد و با تشکیل کمیته انقلاب و سپاه پاسداران سازه نظامی مستحکمی برای کشور تشکیل شد و پشت آن نیز یک نوع نظام فکری ایجاد شد. اما در نظام سیاسی نتوانستیم چنین سازه‌ای را ایجاد کنیم. ۳۰۰ حزب تاسیس کردیم که هیچ کدام نتوانسته‌اند به وظیفه اصلی احزاب، یعنی نظارت بر قدرت عمل و کادرسازی برای مسئولیت‌ها کنند. اکنون به جای احزاب، مراکزی مانند دانشگاه امام صادق برای نظام کادرسازی می‌کنند. 

رئیس شورای وحدت در خراسان رضوی با گلایه از تعدد احزاب در ایران، گفت: به جای تاسیس دو، سه حزب قوی، تکثر احزاب را ایجاد کردیم که مفهوم آن ایجاد تفرقه است. مردم به چندین دسته تقسیم شدند که یکدیگر را قبول ندارند و تغایرهای موهوم زیادی بین آنان وجود دارد. این موجب عدم انسجام در جامعه می‌شود در حالی که در کشورهای اروپایی نهایت ۲ الی ۳ حزب قدرتمند وجود دارد. این تکثر باعث بی‌اعتمادی جامعه نسبت به احزاب شد.

عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی در خصوص صحبت‌های ظریفیان در مورد وجود رویکرد امنیتی نسبت به احزاب، بیان کرد: وقتی یک جریان سیاسی هم‌صدا با اپوزیسیون خارج از کشور می‌شود، در این هنگام فضا امنیتی خواهد شد. هر گاه در کشور یک ناآرامی ایجاد می‌شود، می‌بینیم بعضی افراد از یک جناح خاص سیاسی، با اپوزوسیون خارج‌نشین همراهی و از ناآرامی‌ها در داخل حمایت می‌کنند. طبیعی است که در این شرایط جریان‌های امنیتی وارد خواهند شد.

چرا اصلاح‌طلبان را مخالف نظام می‌دانید؟

در ادامه ظریفیان در مخالفت با این دیدگاه، عنوان کرد: متاسفانه در فضای رسانه‌ای و سیاسی ما این طور جا افتاده که اگر من حرفی را می‌زنم و مدتی بعد افرادی از تریبون‌های خارجی نیز همان صحبت‌ها را تکرار می‌کنند، پس آبشخور تفکرات من از خارج کشور است و از جریانات اپوزیسیون حمایت می‌کنم. بد بودن یک گروه و دیدگاه، الزاما به معنای خوب بودن ما نیست. اینکه امروز آمریکا و اسرائیل بد است، به این معنا نیست که ما الزاما عملکرد درستی داریم.

وی افزود: تعیین این مرزها، سنجه‌ها را مخلوط و موهوم می‌کند. وقتی می‌گوییم یک حزبی دچار اشتباه شده، نباید نظام حزبی کشور مختل و رویکرد حزبی زیر سوال رود، این نباید نگاه را سلیقه‌ای کند. چرا اصل مسلم قرار دادید که جبهه اصولگرایی و پایداری موافق با اصول نظام و جبهه اصلاح‌طلبی‌ مخالف است و بنابراین حق دارید آن‌ها را زیر ذره‌بین بگیرید؟ بسیاری از اصلاح‌طلبان مورد تأیید رهبری و دلسوزان نظام هستند.

دبیر اول حزب کارگزاران سازندگی خراسان رضوی اضافه کرد: ما سنجه مناسبی نداریم که با آن قیاس کنیم و توقع داریم نظام حزبی در داخل کشور ما پیشرفت کند. جامعه پویاست و نمی‌توانیم آن را در یک فضای بسته قرار دهیم و بگوییم اگر فردی از حزب و رویکرد اصلاح‌طلبی به جایی رسید، رویکردش مطابق با خارج‌نشینان است. اگر نگاه دلسوزانه و نقد نگاه منصفانه داشته‌ باشیم، حرف خوب را گرفته و حرف بد را رها می‌کنیم. گاهی موضوعات شخصی شده و به کسی انگ زده می‌شود تا فرد در آینده به جایگاهی نرسد. از نظر من این رویکرد به احزاب ضربه زده است.

ظریفیان با گلایه از تعدد احزاب اظهار کرد: احزاب زیادی تاسیس شده‌ و افراد بسیاری از شورای هماهنگی در تهران مجوز گرفته‌اند، اما تعداد اعضای برخی احزاب از انگشتان دست کمتر است. ما همیشه دچار این مشکل صفر و صدی بوده‌ایم. معتقدم دولت باید تلاش کند فضای امنیتی را از احزاب دور کند تا به نتیجه برسد. ۳ ماه چنین کاری را انجام دهند؛ اگر ضرر کردند، دوباره به همان رویکرد امنیتی نسبت به احزاب بازگردند.