روز دانشجو؛ بازگشت به پویایی اجتماعی و سیاسی

شانزدهم آذر، روز دانشجو، به‌عنوان نماد آگاهی و پویایی جوانان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی، امسال با تصمیم قابل تقدیر دولت برای بازگشت دانشجویان معترض سال ۱۴۰۱ به کلاس‌های درس، رنگی تازه یافته است. این اقدام شایسته، که با تدبیر رییس جمهور و ابتکار وزیر علوم و وزیر بهداشت محقق شد، گامی ارزشمند در راستای تقویت اعتماد متقابل و بازسازی فضای دانشگاه است.

فضای دانشگاهی ایران که در دهه‌های گذشته بستر پویایی اجتماعی و سیاسی بود، از سال ۱۳۸۸ به این سو تحت‌تأثیر فضای امنیتی، از تحرک و نشاط لازم فاصله گرفته است. این فضا، با کاهش روحیه جمعی و مشارکت‌جویی در میان دانشجویان، موجب شکل‌گیری نسلی شده که کمتر درگیر مسائل کلان اجتماعی و سیاسی است. بازگشت به دوران پویایی، نیازمند بازاندیشی در جایگاه دانشگاه و ایجاد فضایی امن و آزاد برای فعالیت‌های هدفمند است.

همان‌گونه که افراد برای تقویت مهارت‌های جسمی به باشگاه‌های ورزشی مراجعه می‌کنند، یا برای پیشبرد اهداف علمی به استارتاپ‌ها و مراکز نوآوری می‌پیوندند، فعالیت‌های سیاسی نیز نیازمند بستری برای تربیت و رشد است. این بستر در نظام‌های دموکراتیک جهان، احزاب سیاسی هستند. احزاب، فضایی فراهم می‌کنند که افراد با مشارکت در آن، ضمن آموزش مهارت‌های سیاست‌ورزی، به‌طور ساختارمند در فرآیند تصمیم‌سازی‌ها مشارکت کنند.

فعالیت در چارچوب احزاب، فرصت اندیشیدن به مسائل کلان و ارائه راه‌حل‌های عملی را فراهم می‌کند و از پراکندگی و فعالیت‌های مقطعی جلوگیری به عمل می‌آورد. احزاب می‌توانند به جوانان و دانشجویان امکان دهند که ضمن تقویت آگاهی سیاسی خود، به عنوان نسلی تربیت شوند که در آینده‌ای نه‌چندان دور، مسئولیت‌های کلان جامعه را بر عهده گیرند.

روز دانشجو، فرصتی است برای بازاندیشی در مسیری که دانشگاه‌ها پیموده‌اند و افقی که پیش‌رو دارند. اکنون زمان آن است که با تشویق فعالیت‌های سیاسی در چارچوب احزاب و مشارکت اجتماعی از طریق نهادهای مدنی، دانشگاه به جایگاه واقعی خود به‌عنوان کانون تحول و پویایی بازگردد.