\پس از برگزاری انتخابات زودهنگام دولت چهاردهم و ورود پزشکیان به پاستور، نگاه‌ها به سمت مجلس دوازدهم و عملکرد آن در رای اعتماد به وزرای پیشنهادی رفت، مجلسی که اکثریت آن را اصول‌گرایان تشکیل می‌دهند. علی‌رغم انتقاداتی که برخی اصلاح‌طلبان به کابینه پیشنهادی پزشکیان داشتند، تصور اینکه تمام وزرای پیشنهادی از مجلس فعلی رای بگیرند سخت به نظر می‌رسید.
در این میان نمی‌توان از نقش موثر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در گام دوم وفاق ملی یعنی رای اعتماد نمایندگان به وزرای پزشکیان چشم‌پوشی کرد اما نقش اصلی را هماهنگی پزشکیان با ارکان قدرت، بازی کرد. به هر روی، نمایندگان مجلس گام دوم وفاق را برداشتند و به تمام اعضای کابینه مسعود پزشکیان رای اعتماد دادند و دوباره توپ به زمین رییس‌جمهور و دولت برگشت تا اقدامات اجرایی خود را برای رفع مشکلات و چالش‌ها آغاز کند.
در این شرایط، حزب کارگزاران سازندگی ایران_خراسان رضوی در نشستی از سلسه‌ نشست‌های عمومی دیالوگ به بررسی مسیر پیش روی دولت چهاردهم از منظر ملی و جهانی پرداخت. در این نشست که با عنوان  "صندلی شماره چهارده" برگزار شد، علی یوسفی، عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی و احمد فاطمی‌نژاد، عضو هیات علمی روابط بین‌الملل این دانشگاه به ارائه دیدگاه و گفت‌وگو پرداختند که گزارش آن را در ادامه می‌خوانیم.

 بهار احتمالی احزاب

علی یوسفی، عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی در آغاز سخنان خود اظهار کرد: مردم رای‌های بسیار پرمعنایی در ادوار مختلف داده‌اند؛ در عین حال انتخابات اخیر نیز غافلگیر‌کننده بود. در سناریوهای رقبای آقای پزشکیان به هیچ عنوان شکست وجود نداشت و پیش‌بینی می‌کردند با هر موقعیتی آ‌ن‌ها پیروز می‌شوند و آمادگی شکست نداشتند. اما از طرف دیگر، هم اصلاح‌طلبان بسیار خوب به عرصه انتخابات ورود کردند و هم مردم فراتر از چارچوب‌های دوگانه اصلاح‌طلب و اصولگرا، کنشگری فوق العاده‌ای نشان و رأی معناداری در این انتخابات دادند که از هر دوره پرمعناتر بود.
یوسفی خاطرنشان کرد: 14 الی 15 روز پیش از انتخابات، تحلیل ما این بود که رقبای آقای پزشکیان بازنده می‌شوند. در دور دوم انتخابات، ستاد نیز معتقد بود که ما پیروز هستیم مگر اینکه مداخله گسترده‌ای در رای‌گیری به وجود بیاید؛ در روزهای آخر انتخابات، رقبا همه کار برای پیروزی انجام می‌دادند. با وجود اینکه رقیب دست به انتحار سیاسی زده و کاری نبود که نکند، اما خوشبختانه نتیجه متفاوتی به نفع ملت ایران رقم خورد.

این عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه رای‌آوری کل کابینه از مجلس با جریان افراطی موجود در آن کار بسیار دشواری بود، تصریح کرد: نطق رئیس‌جمهور پیش از رای‌گیری، تاثیر بسیاری در این نتیجه داشت و جریان پایداری تا به این جای کار زمین‌گیر شده است. اکنون باید همه و به خصوص اصلاح‌طلبان این فرصت را مغتنم بشمارند. می‌توان گفت در 3 الی 4 سال اخیر، جبهه اصلاحات دچار رکود شده بود. این انتخابات بسیاری از نیروهای دلسرد را دوباره به فعالیت سیاسی-مدنی برگرداند و همچنین بسیاری از افراد نیز به انجام کار حزبی علاقه‌مند شدند.
وی ادامه داد: فرصتی مغتنم برای احزاب پیش‌آمده است. بسیاری از نیروهای جدید که حزبی نبوده و در این فضا کنشگری کردند، قابلیت جذب در احزاب را دارند. باید تنوع رویکرد در احزاب به‌وجود بیاید زیرا مردم با رویکردهای متفاوت وارد فضای انتخاباتی شدند. با اخذ تدابیر لازم، این موقعیت می‌تواند به بهار احزاب تبدیل شود. احزاب باید فعالیت‌های اجتماعی-مدنی نیز انجام دهند و صرفا به سیاست اکتفا نکنند.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه وفاق، رویکرد تعاملی رئيس جمهور بوده، کما اینکه همین رویکرد باعث رأی اعتماد به کل کابینه پیشنهادی شد، عنوان کرد: احزاب نیز باید چنین رویکردی داشته باشند؛ یعنی حزب می‌تواند چارچوب نگاه‌اش را وسعت و دایره اصلاح‌طلبی را گسترش دهد تا افراد متنوع و سلایق متفاوت فرهنگی و اجتماعی در این دایره جای گیرند و تمایل پیدا کنند عضو احزاب اصلاح‌طلب شوند. اکنون بهترین فرصت برای بازسازی اصلاح‌طلبان و زمان مناسبی برای شکل‌گیری گفت‌وگو بین رقبای سیاسی و دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا است. اگر کمی از رویکرد سیاسی احزاب کم شده و رویکرد به سمت گرایش‌های فرهنگی و اجتماعی برود، سیاست نیز لطیف و جذاب می‌شود. این گفت‌وگوها می‌تواند زمینه‌ای فراهم کند تا مردم تشخیص دهند به کدام گرایش سیاسی بپیوندند.
وی اضافه کرد: مردم نمی‌خواهند برچسب سیاسی بخورند. با به‌وجود آمدن تنوع رویکرد در احزاب، اولا پوشش احزاب گسترش پیدا کرده و ثانیا دولت از این فعالیت‌ها بیشتر استقبال می‌کند. رویکرد توافقی دولت در بخش اجتماعی، اختلافات قومی و... فوق‌العاده است.

  

تحریم، اولین خوان سیاست خارجی پزشکیان

در بخش دوم نشست، احمد فاطمی‌نژاد، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد تحلیل خود را در خصوص شرایط جهانی پیش روی دولت چهاردهم بدین شکل ارائه نمود: هر دولتی بخشی از نظام بین‌الملل است؛ بنابراین عزم پزشکیان برای تعامل با جهان ۵۰ درصد قضیه است و باید دید نظام بین‌الملل تا چه میزان از این رویکرد استقبال و با آن همراهی می‌کند. به نظر من تاکنون جامعه بین‌الملل استقبال چندانی از این رویکرد دولت جدید ایران نکرده است. یکی از دلایل آن نیز می‌تواند تجربه‌های ناکام دولت آقای خاتمی و روحانی در این حوزه باشد.
وی افزود: دلیل عدم استقبال از رویکرد تعاملی پزشکیان با جهان، این است که جامعه بین‌الملل معتقد است برخی اصول ثابت بوده و نهادهایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی وجود دارد که با تغییر دولت‌ها، همچنان پابرجا است. همچنین جامعه بین‌المللی به این نتیجه رسیده که در ایران علاوه بر دولت، نهادهای مختلفی در سیاست خارجی دخیل هستند. دلیل سوم این موضوع به ضعف خود آقای پزشکیان و تیمش در گفتمان‌سازی سیاست خارجی برمی‌گردد. آقایان خاتمی و روحانی با رسانه‌های جریان‌ساز بین‌المللی ارتباط می‌گرفتند، در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، هم آقای روحانی و هم دکتر ظریف در نشریاتی مانند گاردین و نیویورک‌تایمز یادداشت می‌نوشتند تا نشان دهند در جمهوری اسلامی رویکرد و دیدگاه جدیدی نسبت به سیاست خارجی حاکم شده است. در دولت آقای پزشکیان تا این لحظه چنین اتفاقی نیفتاده است.
فاطمی‌نژاد تصریح کرد: تحریم‌ها مهم‌ترین چالش‌ سیاست خارجی کشور است؛ تحریم باعث شده سنت و ذهنیتی در عرصه بین‌المللی در مورد ایران شکل بگیرد که حتی پس از لغو تحریم‌ها نیز اثرگذار خواهد بود و مشکل ایجاد می‌کند. دیگر چالش اساسی دولت، احیای برجام با وجود مسائلی مانند قانون اقدام راهبردی است. چالش بعدی فلسطین است که اثرات آن به ایران هم رسید و ترور هنیه در آغاز دولت چهاردهم، آن را با شرایطی بی‌سابقه در مقایسه با تمام دولت‌های جمهوری اسلامی مواجه کرد. چالش بعدی جنگ اوکراین است که بر سیاست خارجی ایران اثرگذار بوده و اکنون نیز تحولات میدانی جنگ و نفوذ اوکراین در روسیه ممکن است این اثرگذاری را افزایش دهد.
وی با بیان اینکه یکی از اقدامات اساسی ایران می‌تواند ایفای نقش سازنده مداخله‌گرا در بحران‌ها باشد، عنوان کرد: شاید این بحران‌ها بتواند فرصت‌هایی را برای کشور ایجاد کند؛ به این شکل که ایران می‌تواند به عنوان بازیگری تأثیرگذار در حل بحران‌ها، از سایر کشورها امتیاز بگیرد و آن‌ها را وادار کند این نقش مهم ایران را به رسمیت بشناسند. گام بعدی تداوم تنش‌زدایی با همسایگان است. مسیر تنش‌زدایی با کشورهای همسایه فضای تنفس را در پیرامون ایران ایجاد می‌کند؛ خصوصا که همسایگان نیز پذیرفته‌اند که تنش با ایران برایشان دردسر دارد.

این عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: محیط بین‌المللی پویا است؛ امکان دارد فضای دشوار امروز، ۶ ماه دیگر ساده‌تر شود. یکی از عوامل تاثیرگذار انتخابات آمریکا است؛ اگر دموکرات‌ها بتوانند فضای مثبت ایجادشده را به پیروزی تبدیل کنند، فرصتی برای دولت پزشکیان خواهد بود. ممکن است فضایی به وجود آید که برجام نیز احیا شود، خصوصا با توجه به اینکه اکنون وزارت امور خارجه دست فردی است که از ابتدا تا انتهای امضای برجام حضور داشته است.
فاطمی‌نژاد بیان کرد: ایران باید به عنوان یک کشور عادی از خود هویت‌سازی کند، ایران به عنوان یک کشور سیاسی و امنیتی شناخته می‌شود. اگر این نگرش را تغییر دهد، می‌تواند فضا را برای کنشگری بین‌المللی خود راحت‌تر کند. ایران کشور قدرتمندی است و ابزارهای زیادی برای نقش‌آفرینی بین‌المللی در اختیار دارد، از جمله این ابزارها می‌توان به قدرت بالا برای ایجاد تغییر در نظم منطقه‌ای، برخورداری از یک بازار خوب برای کالاهای خارجی و همچنین توان تاثیرگذاری در بازار جهانی انرژی اشاره کرد. اما برخی از اهداف کشور متناسب با ابزارهایی که در اختیار دارد، نیست. لذا یکی از اقدامات بسیار مهم، ایحاد تعادل بین ابزارها و اهداف سیاست خارجی است. به طور کلی من نسبت به آینده خوش‌بینم و فکر می‌کنم دولت چهاردهم علی‌رغم اینکه شعارهای پرطمطراق نمی‌دهد، اما در عمل می‌تواند به صورت گام به گام اقدامات مثبتی را برای کشور و مردم پیاده‌سازی نماید.

در انتهای نشست صندلی شماره چهارده نیز، مطابق روال نشست‌های دیالوگ، حاضران به ارائه نظر و گفت‌وگو با سخنرانان پرداختند.

لازم به یادآوری است که دوره جدید نشست‌های دیالوگ، با محوریت نگاهی تحلیلی و محتوایی به موضوعات روز، در دفتر حزب کارگزاران سازندگی ایران_خراسان رضوی برگزار می‌گردد و علاقه‌مندان می‌توانند در این نشست‌ها که از طریق مجاری رسمی حزب اطلاع‌رسانی می‌گردد، شرکت نموده و دیدگاه‌های خود را به گفت‌وگو بگذارند.