برای مهاجرت رتبه‌برتری‌ها

یادداشت نوید حسینیون، عضو شورای استان خراسان رضوی حزب کارگزاران سازندگی ایران در روزنامه سازندگی

طی چند روز گذشته آماری مبنی بر مهاجرت بیش از ۸۰ درصد رتبه‌های برتر کنکور سراسری طی ۱۰ سال گذشته منتشر شد. در کنار آن فیلمی از همایش برترین‌های کنکور امسال نیز منتشر شد که در آن اولین اولویت و برنامه‌ریزی قبول‌شدگان مهاجرت به کشور دیگر بود. سال‌هاست که مساله مهاجرت در کشور ما به چالشی بین سیاستگذاران و مردم تبدیل شده است تا جایی که عده‌ای بهترین راه را در کتمان آمار و ارقام مهاجرت و یا حتی تبلیغات در برگشت نخبگان و اشتیاق به شروع به کار مجدد در کشور دیده‌اند. رئیسی نیز به طور خاص صحبت از «باید»ی می‌کند مبنی‌بر اطمینان به جوانان و دانشجویان و آینده‌سازان برای ایجاد آینده‌ای امن و مطمئن! که البته مخاطب اول این صحبت خود او، وزرا و تفکر منتصب به ایشان است.

 فرآیند توسعه در کشور ما در سه مرحله و نسخه درک و شناخته شد. نسخه اول توسعه را در راه‌حل‌های تکنیکال، نداشتن ابزار و تکنولوژی دیده و سعی در واردات آن داشته است. نسخه دوم فرآیند توسعه را در مساله تغییر و تحول در ساختار سیاسی دیده و با تغییر شکل سیاسی (مساله استبداد) سعی در رسیدن به توسعه داشت و در نسخه سوم مساله اقتصادی را محور توسعه می‌دید و با بهره‌بردای از منابع حتی به صورت ناقص و پروژه‌ای چه در دهه ۵۰ با طرح‌های وارداتی و به کمک سازمان‌های بین‌المللی و چه در حال حاضر به اسم کار جهادی طرح را پیش ببرند.

امروز اما نه تنها توسعه‌ای حاصل نشده بلکه شکست‌های پی‌درپی برای توسعه و استهلاک جامعه باعث شده که نسل جوان کشور از هر طبقه اقتصادی و اجتماعی، اولین برنامه خود را در مهاجرت ببیند. 

مهاجرت که روزی مربوط به طبقه ثروتمند بود امروز به یمن دسترسی به دانشگاه و طی تحصیلات عالی به برنامه‌ای برای تمام طبقات جامعه تبدیل شده است. 

غایب اصلی ما در توسعه نه تکنولوژی و نه برنامه سیاسی و پروژه اقتصادی بلکه غیبت امر اجتماعی و گذر از جامعه با نظم دسترسی محدود به جامعه‌ای با نظم دسترسی باز است. در واقع طی سالیان گذشته سازمان‌ها و نهادها در جامعه ما یا شکل نگرفته‌اند یا محدود و محدودتر شده‌اند. ظرفیت شکل‌گیری ساختارهای قدرتمند تاثیرگذار و کارآمد از جامعه سلب شده و توازن قدرت بین حاکمیت و جامعه به هم خورده است.

در نظم دسترسی محدود اولویت به جای شهروندان و سازمان‌ها بر روابط شخصی و سیاسی برنامه‌ریزی می‌شود در صورتی که در جوامع با نظم دسترسی باز اولویت بر تقویت سازمان‌ها، رقابت آزاد، شفافیت و حفظ حقوق شهروندان تاکید می‌شود. 

در جامعه‌ای که شهروند در آن توسط نهادها و سازمان‌های قوی و منسجم مورد حمایت قرار نگیرند و حقوق اولیه‌اش همواره از طرف حکومت مورد خدشه قرار بگیرد همواره مورد هجمه و تنش خواهد بود. علل عمده انگیزه برای مهاجرت در کشور ما ناامیدی از آینده است. اگر بخواهیم چرخه مهاجرت معکوس شود باید امید به آینده و ایجاد تغییرات در جامعه به وجود بیاید. امید به آینده نیاز به تغییرات عمده‌ای در ساختارها و نهادهایی در جامعه دارد که بتواند حقوق سلب شده شهروندان را بازپس بگیرد. مادامی که جامعه نتواند این حق سلب شده را بازپس بگیرد هر نوع نسخه ساده‌انگارانه برای برنامه‌ریزی و جذب شهروندان به ماندگاری و ساختن آینده، پروژه‌ای شکست خورده و تبلیغاتی‌ای بیش نیست.