سهم عوام، سهم خواص

تحلیل علی چشمی، عضو شورای استان حزب کارگزاران سازندگی ایران-خراسان‌رضوی در نشست مشترک کمیته‌های سیاسی و اقتصادی حزب:

کشوری که طی چهار سال متوالی تورم بالا ۴۰ درصد دارد، همه اجزای اقتصادش از هم می‌پاشـد. برای نمونه، مصرف سـرانه کالاهای خاص مثل گوشت قرمز دهه ۱۳۹۰ از ۱۳ کیلو به زیر ۶ کیلو رسـیده است. نرخ فقر مطلق رسمی حدود ۳۰ درصد است. آن 30 درصد کسانی هستند که برای زنده ماندن هم مشکل دارند. اینها نشــانه‌های فرسایش و تخریب اقتصاد کشور است.

بودجه در این سال‌ها گام‌به‌گام منحرف شده و بیشتر به سمتی رفته که سهم نهادهای غیراقتصادی و غیرمولد و حامیان و شــرکای سیاسی افزایش یافته،حاکمیت قانون در بودجه وجود ندارد و این موضوع امسال بیشــتر هم شده است.

بودجه، یعنی تحقق مالی قوانین کشور اما دولت حاکم اعتقادی به قانون ندارد. دســتگاه‌هایی وجود دارد که کارکردی برای عموم مردم ندارند اما سـهم قابل توجهی از بودجه را به خود اختصاص می‌دهند و معمولاً در اختیار منافع گروه خاص حاکم هستند و برای تحقق اهداف آنها بودجه می‌گیرند.

دولت به‌جای اینکه به مردم فشــار مالیاتی وارد کند باید بودجه‌هایی که کارکرد عمومی ندارد را کم کند. در مقابل اگر برجام اتفاق بیفتد، دولت می‌تواند ۹۰۰ هزار میلیارد تومان بیشتر درآمد نفتی کسب کند. از سوی دیگر ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان در صنعت‌هایی مهم مانند پتروشیمی، فلزات اساسی و خودرو می‌توان از طریق مالیات به‌دست آورد.

در خودروسازی با تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار خودرو، مالیات بــر ارزش‌افزوده و مالیات بر شــرکت‌های قابل توجهی را می‌توان به دست آورد اما منافع گروه‌های مختلف و حامی‌پروری مانع این شده است.

مالیات،کارایی اقتصاد، یعنی تولید و درآمد و اشتغال را کاهش می‌دهد. در ایران مالیات زیادی و با نرخ‌های بالا گرفته می‌شــود اما چون برخی از آنها عنوان مالیات ندارد همیشه رسانه‌های دولتی تبلیغ می‌کنند که مردم ایران نســبت به تولید ناخالص داخلی، مالیات اندکی می‌دهند.

در مجموع دو بازگشت مهم برای سروسامان دادن به بودجه دولت به منظور جلوگیری از فروپاشی اقتصادی سیاسی ضروری است: یکی بازگشت به حاکمیت قانون از طریق حذف تمامی ردیف‌ها بودجه که قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را ندارد و دیگری بازگشت به برجام و بهبود روابط خارجی به‌جای فشار بر تولید با مالیاتستانی است. این تنها مسیری است که می‌توان به عمران و آبادانی رسید.

سرانه بودجه جاری کم شده ولی همان سرانه هم به‌جاهایی که باید برسد نمی‌رسد،نظام بودجه‌ریزی دربودجه عمرانی،مسیر تباهی را طی کرده است. جامعه‌ای که هنوز راه و بزرگراه درست‌وحسابی ندارد چرا باید پولــش را صرف امور فرهنگی و رسـانه‌ای کند؟

این بودجه واقعاً نیاز به تغییر مسیر دارد،۹۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خالص از استهلاک درسال ۱۳۹۰ تبدیل شده به منفی ۰/۶ هزار میلیارد تومان در سال ۱۳۹۹ و ســال اخیر. چون یکی از منابع مالی مهم برای سرمایه‌گذاری، بودجه عمرانی بوده اما طی‌ سال‌ها اخیر همواره سـهم آن کمتر شـده و به حدود ۱۰ درصد کل مخارج دولت رسیده است.