کارآمدی با احزاب

در ایران فعالیت حزبی در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته است

یادداشت محمد جواد منصوریان، رئیس سازمان جوانان حزب کارگزاران سازندگی ایران-خراسان رضوی در روزنامه سازندگی

جوانان همواره موتور محرکه تحولات اجتماعی و سیاسی بوده‌اند. بااین‌حال، در ایران به دلیل نبود بستر مناسب برای مشارکت سیاسی، به‌ویژه در قالب فعالیت حزبی، این ظرفیت عظیم تاکنون به‌درستی استفاده نشده است. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک نظام دموکراتیک، حضور فعال و نقش‌آفرینی احزاب است که به تربیت و پرورش نسل جدیدی از رهبران می‌پردازند. احزاب می‌توانند بستری مناسب برای کادرسازی فراهم کرده و افراد جوان را در مسیر آموزش و تجربه سیاست‌ورزی و مدیریت درست قرار دهند. اما در ایران، فعالیت حزبی در جایگاه واقعی خود قرار نگرفته و عملاً پوسته‌ای ضعیف و کم‌اثر از حزب و فعالیت حزبی توانسته مجال حیات پیدا کند.

یکی از اصلی‌ترین دلایل این وضعیت، نبود نظام حزبی در کشور است. در نظام موجود، احزاب بیشتر حول افراد ذی‌نفوذ شکل گرفته و ساختارهای قوی و گسترش تشکیلاتی مبتنی بر گفتمان شفاف و عضوگیری پایین به بالا پیدا نکرده‌اند. تعدد احزاب بدون پشتوانه تشکیلاتی و ظهور و سقوط ائتلاف‌های سست‌بنیاد و یک‌شبه از نتایج این نظام است. در چنین وضعیتی که کار حزبی اصیل به رسمیت شناخته نشده و قوانین مدونی برای حمایت از فعالیت حزبی وجود ندارد، نه‌تنها جوانان در مسیر فعالیت درست و تدریجی حزبی قرار نمی‌گیرند؛ بلکه شاهد بروز پدیده‌هایی نظیر مهرشاد سهیلی‌ها هستیم که تلاش می‌کنند پله‌های ترقی را یک‌شبه و از مسیر متصل شدن به افراد مشهور یا بانفوذ طی کنند.

این وضعیت پیامدهای منفی بسیاری نیز برای نظام حکمرانی دارد. در شرایطی که احزاب نتوانند نقشی فعال در فرآیند حکمرانی ایفا کنند، شکاف بین نسل‌ها و بی‌اعتمادی به سیستم سیاسی افزایش می‌یابد. بسیاری از جوانان ناامید از یافتن راه‌های منطقی برای دست‌یابی به رویاها و خواسته‌هایشان، یا منفعل شده و مهاجرت می‌کنند؛ یا به خشونت و خیابان روی می‌آورند. این در حالی است که اگر احزاب فعال باشند، نه‌تنها مسیر بیان انتقادات به‌صورت مدنی و در قالب فعالیت‌های سیاسی صحیح فراهم خواهد شد؛ بلکه چارچوب‌های ایده‌پردازی و نوآوری نیز برای جوانان گشوده می‌گردد. این به‌معنای انتقال اعتراضات از خیابان‌ها به عرصه‌های قانونی و رسمی سیاست است که در نهایت به کاهش تنش‌های اجتماعی و تقویت ثبات داخلی منجر می‌شود. 

برای تغییر این وضعیت، ضروری است که احزاب به‌عنوان نهادهای سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بازتعریف شوند و حمایت‌های قانونی از آن‌ها انجام گیرد. در چنین بستری، جوانان می‌توانند به‌راحتی وارد عرصه سیاست شوند، ایده‌های نوآورانه خود را مطرح کنند و در فرآیند رشد و آموزش، روش مشارکت صحیح و موثر در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور را پیدا کنند. از چنین مسیری است که می‌توان فضای سیاسی کشور را به‌سمت گفت‌وگو و حل مسأله سوق داده و پتانسیل‌های عظیم جوانان ایران را به خدمت کارآمدی حکومت و توسعه ایران درآورد.